Astrofotografia nieruchomym aparatem

Jak odnaleźć się w astrofotografii? Początki są proste, a do pierwszych kroków nie potrzebujesz wiele.

Najprostszym sposobem na rozpoczęcie przygody z astrofotografią jest skierowanie aparatu bezpośrednio na niebo, bez teleskopu. Po prostu zamocuj aparat z obiektywem na statywie fotograficznym. Aparat powinien umożliwiać ustawienie dowolnie długiego czasu naświetlania - ustawienie "B" lub "T".

Jeśli używasz jeszcze starego, konwencjonalnego aparatu, możesz z łatwością robić zdjęcia śladów (smug) gwiazd. Najłatwiej korzystać z obiektywu o ogniskowej pomiędzy 24 mm a 50 mm. W przypadku aparatu z autofokusem, należy autofokus wyłączyć i ustawić ostrość na "nieskończoność". Jednym z najpiękniejszych regionów są okolice bieguna. Jeśli skierujesz aparat na Gwiazdę Polarną i nastawisz dłuższą ekspozycję, uzyskasz zwykle bardzo estetyczne zdjęcie. Zarejestrowane ślady gwiazd to wynik obrotu Ziemi wokół własnej osi. Gwiazdy zdają się poruszać po kołowych torach wokół Gwiazdy Polarnej, ponieważ jest to niemal dokładnie kierunek przedłużenia osi Ziemi w kierunku północnym. Im dłużej naświetlasz, tym dłuższe są łuki wokół Gwiazdy Polarnej. Jeśli będziesz naświetlać dostatecznie długo, zauważysz także, że Gwiazda Polarna również nieco się ptrzesunęła.

Ważne dla zarejestrowania śladów gwiazd jest bardzo ciemne, bezchmurne niebo, i jak najmniejsza wilgotność w atmosferze. Niezbędną pomocą podczas konwencjonalnej rejestracji śladów gwiazd jest wężyk spustowy.

Rejestracja śladów gwiazd:

• konwencjonalny aparat SLR,
• ogniskowe obiektywu pomiędzy 24 mm a 50mm, czasem także 80 mm,
• wężyk spustowy,
• statyw z głowicą fotograficzną.

Oprócz fotografowania starszymi, konwencjonalnymi aparatami, możliwe jest również wykorzystanie do tego celu nowych aparatów cyfrowych.

Jednak w porównaniu do aparatów analogowych (na kliszę zwojową), te aparaty mają decydującą wadę - umożliwiają one stosowanie jedynie dość krótkich czasów naświetlania. Z reguły nie przekraczają one 5 minut, w przeciwnym razie szum termiczny chipu CCD byłby zbyt wysoki i na zdjęciu byłyby widoczne punkty, których w rzeczywistości nie powinno tam być. Wiele aparatów oferuje czasy naświetlania nawet znacznie krótsze niż pięć minut.

Zmusza to do robienia przez dłuższy czas wielu krótkich ekspozycji, które trzeba następnie składać na komputerze. Jest to proces o wiele bardziej złożony niż w przypadku fotografii konwencjonalnej. Dlatego starsze aparaty mają tutaj przewagę.

Jak wspomniano wyżej, do zdjęć obejmujących szerokie obszary nieba potrzebny jest obiektyw szerokokątny. Jednak ogniskowa obiektywu nie obejmuje takiego samego wycinka nieba, co obiektywy aparatów analogowych. Zwykle ogniskową należy pomnożyć przez współczynnik 1,5.

W przypadku aparatów cyfrowych należy stosować inne ustawienia niż podczas fotografii dziennej. Balans bieli powinien być ustawiony na światło dzienne, a kompresja powinna być ustawiona na jak najniższą, by móc później uzyskać lepsze rezultaty podczas ewentualnej obróbki.

Do redukcji szumów zaleca się wykorzystać wbudowaną funkcję aparatu, o ile aparat ją posiada. Aparat tworzy ciemną klatkę o takim samym czasie naświetlania, jaki został ustawiony do poprzedzającego zdjęcia. Szumy i ewentualne hotpiksele są redukowane. Jeśli aparat nie oferuje funkcji redukcji szumów, należy we własnym zaresie wykonać ciemną klatkę i później odjąć ją od obrazu podczas obróbki na komputerze.

Do tego celu można wykorzystać jeden z dobrych darmowych programów dostępnych w Internecie. Prosimy zwrócić uwagę na nasze wskazówki dotyczące literatury i oprogramowania.

Rejestracja śladów gwiazd za pomocą aparatu cyfrowego

• obiektyw szerokokątny,
• wyzwalacz radiowy lub elektryczny,
• statyw z głowicą fotograficzną,
• wiele krótkich ekspozycji,
• późniejsze składanie na PC,
• balans bieli światła dziennego,
• format RAW lub najniższa kompresja,
• odjęcie ciemnej klatki.

Istnieją oczywiście jeszcze inne sposoby wykonywania zdjęć nieruchomym aparatem. Pięknymi kadrami są np. koniunkcje (złączenia) ciał niebieskich. Wenus widoczna z sierpem Księżyca to bardzo ładny widok, warty zarejestrowania. Atrakcyjnym dodatkiem w kadrze jest również jakiś obiekt ziemski, na przykład drzewo. Piękne są również nastrojowe zdjęcia po zachodzie Słońca. Często widać na nich niebo, które przechodzi od jasnoniebieskiego, przez pomarańczowe, aż do niemal czarnego.

Inną możliwością jest robienie zdjęć poszczególnych gwiazdozbiorów. Najlepiej do tego nadają się krótkie ogniskowe. Kierujesz po prostu obiektyw aparatu na gwiazdozbiór (np. Wielką Niedźwiedzicę) i naświetlasz kilka sekund. Jeśli nie chcesz, by zarejestrowały się łuki zamiast gwiazd, istnieje ograniczenie czasu naświetlania zależne od wysokości (deklinacji) gwiazdozbioru. Najlepszy czas określisz metodą prób i błędów.

Do astrofotografii można wykorzystać oba rodzaje aparatów, zarówno lustrzanki, jak i aparaty kompaktowe. Zaletą aparatów kompaktowych są przede wszystkim małe rozmiary i cena. Koszt takiego aparatu jest zwykle znacznie niższy niż lustrzanki. Niemniej jednak, warto zastanowić się czy nie lepiej dozbierać na lustrzankę, ponieważ jej zastosowanie jest bardziej wszechstronne niż aparatu kompaktowego.

W przypadku aparatu kompaktowego zdjęcia można robić tylko przez obiektyw, ponieważ jest on integralną częścią aparatu. Te aparaty czasami wyposażone są jednak w gwint mocowania filtrów, który można wykorzystać do połączenia aparatu z teleskopem. Niektóre aparaty kompaktowe nie mają gwintu filtrowego, ale w ich przypadku także istnieją możliwości adaptacji. Aparaty kompaktowe nadają się do wspomnianych wcześniej nastrojowych zdjęć i do rejestracji spotkań ciał niebieskich. Poza tym można fotografować Księżyc i Słońce (i częściowo także planety). Jeśli zamocujesz aparat na teleskopie, możesz robić zdjęcia gwiazdozbiorów z czasami nawet do 30 sekund.

Aparat kompaktowy powinien mieć funkcję indywidualnej regulacji ustawień. Byłyby to przykładowo: wyłączenie flesza, wyłączenie autofokusa, manualne ustawienie czasu naświetlania i podłączenie zdalnego wyzwalacza. Lustrzanki cyfrowe z reguły zawsze oferują możliwość ustawień indywidualnych. Kupując lustrzankę cyfrową warto również zwrócić uwagę na funkcję blokowania lustra, która będzie użyteczna podczas późniejszych prób robienia zdjęć przez teleskop. Unikamy dzięki temu poruszenia zdjęcia spowodowanego uderzeniem lustra.

W przeciwieństwie do aparatów kompaktowych, lustrzankami cyfrowymi możesz fotografować z obiektywem lub bez. Jeśli chcesz fotografować bezpośrednio przez teleskop, z reguły nie używasz obiektywu. Zamiast obiektywu należy wykorzystać pierścień T, dostępny z mocowaniem od modelu aparatu. Za pomocą kolejnego adaptera podłączasz aparat do teleskopu. W ten sposób teleskop staje się obiektywem o danej ogniskowej. Ten rodzaj fotografii nazywamy fotografią fokalną (w ognisku głównym).