Fascinatie voor het zonnekijken

Astronomie is niet alleen iets voor 's nachts. Het observeren van de zon kan een fascinerende bezigheid zijn.

Astronomische waarnemingen zijn niet alleen iets voor 's nachts, want ook het zonnekijken kan een fascinerende bezigheid zijn. In het bijzonder de H-alfa-reeks beleeft momenteel een enorme opmars. Het is mooi dat amateurs nu een breed scala van H-alfa-telescopen ter beschikking hebben.

Op heldere nachten kijken we vaak naar de sterren en aanschouwen we werelden die vele lichtjaren van de aarde verwijderd zijn. Maar waarom altijd zo ver weg dwalen? Een van de interessantste hemellichamen staat voor onze deur: de zon.

Onze eigen centrale ster biedt amateur-astronomen fascinerende observatiemogelijkheden. Het is de enige ster waarvan we het oppervlak met al zijn details direct kunnen waarnemen. In dit opzicht is er aan de nachtelijke hemel niets dat de zon evenaart. Wanneer wij over het oppervlak spreken, bedoelen wij natuurlijk niet een vast oppervlak, maar het "atmosferische gebied" dat wij vooral zien wanneer wij de zon observeren. Het is de fotosfeer van de zon.

Iedereen weet het waarschijnlijk al, maar het kan niet vaak genoeg worden gezegd: kijk nooit naar de zon zonder een geschikte zonnefilter, anders kunnen uw ogen onherroepelijk worden beschadigd. Voor waarnemingen met wit licht met een telescoop kunt u het beste een lenszonnefilter gebruiken.

Deze zijn verkrijgbaar in de vorm van een film of een glasfilter. De meest populaire vorm is ongetwijfeld de verdampte film.

Het is echter noodzakelijk de montage van het filter zelf uit te voeren. De glasfilters hebben meestal al een kant-en-klare aluminium montering. Deze kunnen dus rechtstreeks op de telescoop worden geplaatst. De eisen die aan de optische kwaliteit van de glasfilters worden gesteld, zijn zeer hoog. Zij moeten gelijkmatig opgedampt zijn en exacte, vlakke, planparallelle oppervlakken hebben. Bij glasfilters van mindere kwaliteit kunnen zogenaamde wigfouten optreden.

In dit geval is er een verschil in de dikte van het glas, de lichtstraal kan worden afgebogen en gesplitst. Een slechte filter zou dus een onscherp beeld van de zon opleveren.

 ... toont haar dramatische verschijning. Terwijl de structuren visueel stabiel zijn over een periode van enkele uren, vertoont onze zon in het licht van de H-alfa-lijn dramatische veranderingen.

Op het oppervlak kunnen heldere "fakkels" ontstaan, die binnen enkele minuten verschijnen en weer verdwijnen. Donkere filamenten zweven over de zon en protuberansen zijn te zien aan de rand van de zon. Protuberansen zijn gigantische gasuitbarstingen die vaak enkele malen de diameter van de aarde hebben. Ze zijn er in vele soorten en maten. Sommige kunnen de helft van de diameter van de zon bereiken.

Dergelijke reusachtige uitbraken zijn echter zeer zeldzaam. Kleinere protuberansen kunnen wel bijna altijd worden waargenomen. Zelfs tijdens een zonnevlekkenminimum zijn er doorgaans elke dag wel een paar te zien. Er zijn constante veranderingen in de protuberansen. Foto's zijn de beste manier om dit aan te tonen. Zwart-wit camera's, zoals de DMK van Imaging-Source, zijn ideaal. Maar ook met eenvoudige webcams kunnen mooie resultaten worden bereikt.

Eerdere H-alfa-filters hadden een kegelopening die zeer nauwkeurig moest worden getraceerd. Met moderne filters kunnen het oppervlak en de rand tegelijk worden geobserveerd. De prijs van instapmodellen ligt tegenwoordig onder de 1000 euro.

Astroshop heeft alle bekende fabrikanten in zijn assortiment, naast ook de industrie-nieuwkomer Lunt, de Meade-dochter Coronado, de gevestigde producent DayStar en de high-end fabrikant Solarscope. Verslag van onze collega Bernd Gährken

Het waarnemen van de zon kan een zeer aangename bezigheid zijn, maar het is pas in het H-alfa-bereik dat de fascinatie aan het licht komt waarvan men zich niet meer kan losmaken. In de zomer staat de zon voor of na het werk hoog genoeg boven de horizon om fijne structuren op het oppervlak te kunnen onderscheiden.

De zonnevlekken zijn gebonden aan een 11-jarige cyclus. Op dit moment zitten we in een zonnevlekkenminimum, dus vlekken zijn zelden zichtbaar. Maar interessante structuren kunnen altijd worden waargenomen op de H-alfa-lijn. Zelfs de rustige zon laat meestal enkele protuberansen zien en zorgt voor een interessant schouwspel.

Decennialang waren H-alfa-filters onbetaalbaar voor amateurs en kostten ze meer dan 10.000 euro. Zij hadden ook een beperkte duurzaamheid en vergden veel onderhoud. Met de PST van Coronado, veranderde alles. Voor het eerst was er een bruikbaar toestel voor minder dan 1.000 euro.

Naast de drie Amerikaanse leveranciers Coronado, Daystar en Lunt, is er ook een bekende fabrikant in Europa, Solarscope. Hoewel Solarscope slechts een klein aantal van zijn filters produceert, zijn ze van een compromisloze goede kwaliteit. Wij hebben het volledige programma van alle vier de leveranciers in ons aanbod opgenomen.