Dakkant- of porroprisma?

Dit heeft niets met architectuur te maken: de onovertroffen voordelen van de klassieke porro- en de moderne dakkantconstructie.

Maakt u zich geen zorgen, we zullen het niet hebben over architecturale kenmerken van monumentale gebouwen. Dakkant en porro zijn twee verschillende prismasystemen die worden gebruikt bij de bouw van verrekijkers.

Het belangrijkste verschil tussen porro- en dakkantverrekijkers is dat er verschillende prisma-systemen worden gebruikt, die het ondersteboven geproduceerde beeld rechtzetten. Dit zijn, zoals de namen al suggereren, porroprisma’s of dakkantprisma’s. Bij porroprisma’s volgt de lichtbundel, simpel gezegd, rechthoekige vormen, terwijl in dakkantprisma's het lichtpad in scherpe hoeken verloopt: in de vorm van het dak van een huis.

Ondertussen zijn dakkantprimsa’s iets populairder dan porroprisma’s. Het uiterlijk van de verrekijker is erg verschillend. Zo staan de objectieven bij porroverrekijkers verder uit elkaar dan de oculairen. De dakkantverrekijker is compacter en slanker.

De reden hiervoor is de verschillende prismaconstructie. De vorm van porroprisma’s steekt relatief ver uit. Het voordeel van de porroverrekijker is een zeer plastisch beeld. De porroverrekijker heeft een externe scherpstelling, terwijl de dakkantverrekijker over een schroefvormige scherpstelling in de buis beschikt. Deze manier van focussen heeft vaak de voorkeur boven die van porroverrekijkers, omdat die vaak stabieler is en tegen vocht beschermt.

Het is niet mogelijk om in het algemeen te zeggen welke verrekijker geschikter is. Er zijn goede en minder goede varianten van beide types. Het is echter veel ingewikkelder om een goede dakkantverrekijker te produceren, daarom moet u bij goedkopere modellen extra opletten zijn en advies inwinnen.

Traditionele en beproefde verrekijkers hebben een porrosysteem. Dit type prisma werd als eerste bij de vervaardiging van verrekijkers gebruikt. Ze zijn vernoemd naar de ontwerper Ignazio Porro. Er worden twee prismasegmenten gebruikt, die gebruik maken van totale reflectie om het beeld recht te zetten en per prismasegment 180° af te buigen. Op de raakvlakken van de prisma's wordt de lichtbundel niet gebroken, maar onder een speciale invalshoek gereflecteerd. Een klassiek kenmerk van de Porroverrekijker is de gespreide opstelling van oculairs en objectieven. Dit heeft als voordeel dat een zeer plastisch zicht ontstaat.

Het tweede type verrekijker staat bekend als een dakkantsysteem. Dit is een veel compacter verrekijkerontwerp. Dit type verrekijker is nu populairder dan de porro-varianten.

Zoals de naam al suggereert, loopt de straal door de prisma's in een vorm die doet denken aan het dak van een huis. Daarom worden ze in het Engels ook wel "roof prisms" genoemd. Het licht wordt in dakkantprisma's door middel van spiegeling doorgelaten, waarbij ten minste één oppervlak gespiegeld moet zijn d.m.v. zilverlagen of diëlektrische lagen. De lichtstraal wordt op vijf punten gereflecteerd tot hij het oculair binnengaat. Het is veel complexer om een goed dakkantprisma te produceren, omdat het verlies aan licht op de gespiegelde oppervlakken zo laag mogelijk moet worden gehouden. Soms worden zogenaamde Abbe-König-prisma’s gebruikt waarvan de oppervlakken niet gespiegeld hoeven te worden.

In een dakkantverrekijker zitten twee prisma's verborgen om een rechtopstaand beeld te garanderen. Links in het beeld bevindt zich een oculairlens, rechts de objectieflens.

Een ander effect dat alleen bij dakkantprisma's optreedt, is de verschuiving van de lichtfasen als gevolg van de reflectieweg door de prisma's. Het licht wordt als het ware in twee delen verschoven. Daarbij worden de golfdalen en -pieken van het licht uit elkaar gehaald. Dit verzwakt de intensiteit van het licht, vermindert de resolutie, creëert straaleffecten en het contrast van het beeld kan eronder lijden.

Porro- en dakkantverrekijkers hebben zeer verschillende constructies. De belangrijkste reden hiervoor is het gebruik van prisma's. Een dakkantprisma kan daardoor een veel compacter ontwerp hebben. De lichtbundel loopt in de vorm van het dak van een huis.

Daarom wordt op hoogwaardig dakkantglas een fasecorrectiecoating (ook wel P-coating genoemd) aangebracht, die de fasen weer samenvoegt. In principe kunnen porro- en dakkantverrekijkers dezelfde beeldprestaties leveren, afhankelijk van de inspanning die wordt geleverd.