Astrofotografia dla początkujących

Astrofotografia brzmi jak coś skomplikowanego, ale taka nie jest i dostarcza wiele radości. W jaki sposób najlepiej rozpocząć tę przygodę? Tu znajdziesz odpowiedź!

Któż nie zna wspaniałych zdjęć obiektów niebieskich: Słońca, Księżyca, planet, galaktyk i mgławic, które mienią się pięknymi barwami. Zwykle te zdjęcia wykonano w dużych obserwatoriach astronomicznych lub za pomocą teleskopu kosmicznego Hubble'a. W zasadzie, wiele obiektów niebieskich, których zdjęcia publikowane są w czasopismach i w sieci można także obserwować i fotografować za pomocą teleskopu amatorskiego.

W przypadku obserwacji wizualnych, obiekty o niskiej jasności powierzchniowej wydają się bezbarwne. W oku aktywują się światłoczułe pręciki, któe widzą świat w czerni i bieli. Zupełnie inaczej wygląda to w przypadku fotografii. Czułe na barwy matryce zbierają przez długi czas tak dużo światła, że powstają obrazy kolorowe.

Jest to z pewnością jeden z powodów, dla których fotografowanie obiektów niebieskich jest tak interesujące. Fajnie jest też pokazać samodzielnie wykonane zdjęcie nocnego nieba. Gdzie leży wyzwanie? Z jednej strony w niskiej jasności obiektów ­­– nie licząc Słońca, Księżyca i planet. Z drugiej strony w obrocie Ziemi. Z pierwszym wyzwaniem można sobie poradzić stosując dłuższe czasy naświetlania, ale w zamian musimy zmierzyć się z drugim wyzwaniem: koniecznością zastosowania zmotoryzowanego napędu osi obrotu teleskopu.

Najpierw zacznij piec małe bułeczki, a następnie coraz więcej i większe! Najprostszym sposobem fotografowania gwiaździstego nieba jest skierowanie aparatu bezpośrednio na niebo, bez teleskopu. Wystarczy podłączyć obiektyw do korpusu aparatu i całość pzamocować na statywie fotograficznym, by uniknąć drgań. Aparat powinien mieć możliwość ustawienia dowolnej długości czasu naświetlania.

Czego potrzebujesz:

• smartfona, aparatu kompaktowego, lustrzanki, bezlusterkowca
• możliwości ręcznego ustawienia ostrości na nieskończoność
• zdalnego wyzwalacza migawki,
• statywu z głowicą fotograficzną,
• formatu pliku o najniższej kompresji (np. RAW lub TIFF).

Co możesz fotografować:

• gwiazdozbiory,
• ślady gwiazd (tzw. startrails),
• Drogę Mleczną,
• spotkania ciał niebieskich (tzw. koniunkcje).

Smartfon, aparat kompaktowy, czy lustrzanka – każdy aparat w zasadzie nadaje się do stawiania pierwszych kroków w przygodzie z astrofotografią. Smartfony są zawsze pod ręką, aparaty kompaktowe są poręczne i często tańsze od lustrzanek, czy systemów bezlusterkowych. Te są bardziej wszechstronne i zyskują punkty za jakość obrazu.

Prawie każdy ma smartfona i jest to najszybszy sposób na rozpoczęcie przygody z astrofotografią. Istnieją jednak ograniczenia, które można przezwyciężyć za pomocą kilku sztuczek: często preinstalowana aplikacja nie pozwala na ustawienie czasu naświetlania, przysłony, czy czułości ISO. W sieci jest na to lekarstwo: aplikacje foto, takie jak ProCamera na iOS, czy Open Camera na Androida umożliwiają niezbędną kontrolę. Jeśli zamocujemy smartfon na statywie za pomocą zacisku/uchwytu, będziemy mogli robić imponujące zdjęcia gwiazdozborów i Drogi Mlecznej. Poniższe ustawienia mogą służyć jako orientacyjny punkt wyjścia: ISO 1600, otwarta przysłona, np. f/2,2 lub mniejsza, oraz czas naświetlania 20 sekund. Zachęcamy do prób z różnymi ustawieniami!

Do adaptacji smartfona na standardowy statyw fotograficzny ze śrubą ¼ cala nadaje się kombinacja złożona z:

uchwytu smartfona na podstawę szukacza oraz podstawy szukacza ze złaczem statywowym ¼ cala

Jeśli chcesz zamocować smartfon na montażu teleskopu, sprawdzi się uchwyt smartfona z szyną dovetail

Smartfony mogą być również używane z okularami w teleskopach i lunetach. Przynajmniej w przypadku Księżyca można uzyskać zadowalające rezultaty. Okulary powinny mieć jak najdłuższą ogniskową.

Tu znajdziesz odpowiednie adaptery

W przypadku aparatów kompaktowych można fotografować jedynie przez obiektyw, ponieważ optyka jest integralną częścią aparatu. Aparaty kompaktowe dobrze nadają się do nastrojowych zdjęć i do rejestrowania spotkań ciał niebieskich. Poza tym, można ich używać do fotografowania Księżyca, Słońca i, do pewnego stopnia, planet.

Aparat kompaktowy powinien oferować możliwość indywidualnej regulacji niektórych ustawień:

• wyłączenie lampy błyskowej,
• wyłączenie autofokusa,
• ręczne ustawienie czasu naświetlania,
• podłączenie zdalnego wyzwalacza migawki,
• aktywacja wewnętrznej redukcji szumów, o ile jest dostępna.

Tu znajdziesz odpowiednie adaptery okularowe do aparatów kompaktowych:
Zaciski/uchwyty do smartfonów i aparatów cyfrowych

Najlepiej, gdyby soczewka okularu była większa niż soczewka obiektywu aparatu – pozwala to uniknąć winietowania:
Ten adapter może być używany z wieloma okularami 2-calowymi

Lustrzanki (ang. single-lens reflex, SLR i ich cyfrowi następcy DSLR), oraz bezlusterkowe aparaty systemowe (ang. digital single-lens mirrorless, DSLM) oferują zazwyczaj możliwość ustawień indywidualnych. Podczas zakupu aparatu DSLR należy zadbać o to, by aparat oferował funkcję blokady lustra, co zapobiega powstawaniu drgań (a tym samym nieostrym zdjęciom) na skutek uderzenia lustra o jego oprawę w aparacie. W przeciwieństwie do aparatów kompaktowych i smartfonów, aparatami DSLR i DSLM można fotogfafować z obiektywem lub bez. Jeśli chcesz fotografować bezpośrednio przez teleskop, zwykle nie używasz obiektywu. Zamiast tego użyjesz adaptera – znanego również jako pierścień T2 - dostępnego dla każdego modelu aparatu. Za pomocą kolejnego adaptera aparat można podłączyć do teleskopu. W ten sposób optyka teleskopu staje się "teleobiektywem".

Ponieważ każdy obiekt na niebie przesuwa się o ¼ stopnia na minutę na zachód z powodu obrotu Ziemi wokół własnej osi, należy podążać za tym ruchem, by na zdjęciu nie było wydłużonych śladów. W przypadku obiektywu 50mm można naświetlać około 10 sekund, by gwiazdy wciąż były na zdęciu punktami. Im dłuższa ogniskowa, tym krótszy musi być czas naświetlania.

Śledzenie można zastosować doposażając oś godzinną montażu w silnik, pod warunkiem korzystania z montażu paralaktycznego, ale wstępnie nie zmotoryzowanego. Montaż GoTo nie jest tu absolutnie konieczny. Alternatywnie można skorzystać ze specjalnego, kompaktowego i zmotoryzowanego mobilnego montażu paralaktycznego, którego wraz z aparatem mocuje się na statywie fotograficznym. Zintergowany silnik kompensuje obrót Ziemi w osi godzinowej (rektascensji). W przypadku ogniskowych około 28mm można wykonywać bardzo ładne zdjęcia gwiazdozbiorów. Najlepiej spróbować wykonać kilka zdjęć z rzędu z czasami naświetlania wynoszącymi kilka minut.

Należy zauważyć, że w przypadku montaży azymutalnych, które śledzą w obu osiach, z długimi zarówno ogniskowymi, jak i czasami naświetlania występuje efekt rotacji pola. Ten efekt może być częściowo skorygowany podczas późniejszej obróbki zdjęcia.

Istnieją trzy różne sposoby zamocowania aparatu na teleskopie:

• na tubie teleskopu,
• na pręcie przeciwwagi,
• na wyciągu okularowym.

Dla wszystkich sposobów mocowania istnieją specjalne adaptery. Na tubie teleskopu można zamocować aparat za pomocą drugiej szyny dovetail z gwintem fotograficznym. Ta szyna łączy obie obejmy po przeciwnej stronie niż montaż. Aparat można bezpiecznie podłączyć za pomocą standardowej śruby fotograficznej.

Na pręt przeciwwagi używa się uchwytu do aparatu, który wyposażony jest w zacisk na pręt. Uchwyt ma śrubę fotograficzną która umożliwia łatwe zamocowanie aparatu. Ta metoda powinna być preferowana zamiast umieszczania aparatu bezpośrednio na tubie teleskopu, jeśli montaż teleskopu jest już na granicy maksymalnego obciążenia z samą tubą optyczną. Doświadczenie pokazuje, że dzięki temu uzyskuje się stabilniejsze śledzenie.

Takie mocowanie pozwala uzyskać piękne, długie ekspozycje pól gwiazdowych, gwiazdozbiorów i Drogi Mlecznej.

Smartfony, cyfrowe aparaty kompaktowe, oraz aparaty DSLR i DSLM można podłączyć do wyciągu okularowego teleskopu za pomocą odpowiednich adapterów, by rejestrować zdjęcia i wideo przez teleskop. Smartfony i aparaty kompaktowe nadają się do jaśniejszych obiektów, takich jak Słońce, Księżyc i planety. W przypadku Słońca należy wcześniej podjąć środki ostrożności w celu osłabienia promieniowania światła, np. za pomocą aperturowego (obiektywowego) filtra słonecznego lub klinu Herschela.

Obiektyw aparatu kompaktowego lub smartfona należy zbliżyć do okularu. Okular jest niezbędny, jeśli korzystasz z aparatu z niewymiennym obiektywem, ponieważ bez niego nie wygeneruje się obraz. Ten rodzaj fotografii nazywamy projekcją afokalną.

Najłatwiejszą metodą podłączenia aparatu kompaktowego do okularu jest skorzystanie z uniwersalnego adaptera fotograficznego. Takie adaptery będą pasowały do niemal każdego dostępnego na rynku modelu aparatu. Korpus aparatu umieszcza się na płycie lub szynie i mocuje za pomocą zintegrowanej śruby ¼ cala. Zwykle można przesuwać aparat w obie strony korzystając ze śrub regulacyjnych. Ta kombinacja musi być następnie podłączona do teleskopu. Do tego celu adapter wyposażony jest w klemę, którą należy zacisnąć na okularze.

Smartfon z kolei mocuje się w uniwersalnym uchwycie podłączanym do okularu, a następnie pozycjonuje się soczewkę obiektywu w optymalnym położeniu w osi okularu.

W przypadku fotografii w projekcji afokalnej przez okular może pojawić się winietowanie, czyli powstawanie zaciemnienia przy krawędzi obrazu. Aby tego uniknąć, nie powinno się wykorzystywać okularów o zbyt krótkiej ogniskowej. Jeśli korzystasz z okularów Plössla, ogniskowe poniżej 12,5mm nie są zalecane. Należy też z umiarem korzystać z zoomu cyfrowego, ponieważ z reguły wpływa on niekorzystnie na jakość obrazu.

Jeśli chciałbyś rozpocząć przygodę z astrofotografią afokalną ze smartfonem lub aparatem kompaktowym, pierwszym obiektem, który da bardzo dobre wyniki będzie Księżyc. Najlepszym czasem na rejestrację jest faza od sierpa do kwadry. Promienie słoneczne padają z boku i tworzą piękny, plastyczny obraz formacji księżycowych i cieni przez nie rzucanych. Z czasami naświetlania warto nieco poeksperymentować. Wskazane jest wykonanie całej serii dłuższych i krótszych ekspozycji. Tak przekonasz się jaki jest najlepszy czas naświetlania Księżyca w danej fazie. Podczas fotografowania przez teleskop, ustawienie ostrości jest zawsze wyzwaniem. Jednak w przypadku aparatu kompaktowego można ustawić ostrość na (najlepiej powiększonym) obrazie LiveView na wyświetlaczu LCD, co jest bardzo pomocne. Optymalna ostrość znajduje się w jednym, konkretnym punkcie, który można określić, szczególnie w przypadku tak jasnego obiektu jak Księżyc, poprzez regulację wyciągiem okularowym.

Możesz spróbować swoich sił także w fotografii planetarnej. W tym celu należy skorzystać z okularu krótkoogniskowego, zwiększając skalę obrazu na tyle, by móc dostrzec szczegóły. Problem winietowania jest w przypadku obserwacji planet nieistotny, ponieważ tarcze planet są i tak stosunkowo małe w porównaniu do pola widzenia. Możesz jednak maksymalnie wykorzystać zoom aparatu, natomiast także i tu nie należy używać zoomu cyfrowego, ponieważ nie daje on żadnej poprawy, a jedynie wycinek z mniejszą liczbą pikseli.

Przy wyzwalaniu migawki należy pamiętać, że nie można po prostu nacisnąć spustu migawki. Optymalnym rozwiązaniem byłaby możliwość podłączenia do aparatu zdalnego wyzwalacza. Dzięki temu nie dotykasz aparatu i teleskopu, co zapobiega powstawaniu drgań rozmazujących obraz. Jeśli nie możesz podłączyć zdalnego wyzwalacza, możesz również użyć samowyzwalacza.

Odpowiednie produkty w naszym sklepie:
Zaciski i uchwyty do smartfonów i aparatów kompaktowych

Jeśli posiadasz lustrzankę lub systemowy aparat bezlusterkowy, możesz ich używać nie tylko do fotografowania szerokich kadrów, ale także do astrofotografii przez teleskop.

Na rynku istnieje wiele modeli aparatów, więc wybór odpowiedniego może być trudny. Jeśli masz już aparat, powinieneś po prostu z niego skorzystać. Jeśli jednak planujesz kupno aparatu do astrofotografii, warto zastanowić się nad modelem.

Ważne jest, aby chip wspierał dłuższe czasy naświetlania. Przydatną funkcją jest wewnętrzna redukcja szumów. Jeśli chciałbyś oprócz jasnych obiektów, takich jak Księżyc i planety, fotografować również słabsze obiekty głębokiego nieba, będziesz potrzebował dość długich czasów naświetlania. Ponadto, czasem konieczne jest wykonanie w ciągu kilku nocy wielu zdjęć danego obiektu, by później je połączyć (zestackować) i poddać dalszej obróbce na komputerze.

W przypadku aparatu DSLR lub DSLM należy zwrócić uwagę na:

• wybór trybu manualnego,
• ustawienie balansu bieli na światło dzienne,
• wyłączenie automatyki i autofokusa,
• ustawienie czasu migawki na tryb B,
• wykorzystanie zdalnego wyzwalacza lub wyzwalania z opóźnieniem czasowym,
• ustawienie najniższej kompresji pliku,
• aktywowanie funkcji blokady lustra, o ile jest dostępna (dotyczy lustrzanek)
• aktywowanie wewnętrznej redukcji szumów,
• wybór czułości ISO 400-1600, w pojedynczych przypadkach także ISO 3200.
• ruchomy tylny LCD jest ogromnym ułatwieniem podczas kadrowania, przeglądania zdjęć i dokonywania ustawień w menu.

Jeśli wybierzesz format RAW, ustawienie balansu bieli na światło dzienne nie jest konieczne, ponieważ zdjęcie można później przetworzyć. Jeśli jednak chcesz sprawdzić jak będzie wyglądał kolorowy obraz już na podglądzie lub w wersji nieprzetworzonej, ta funkcja jest przydatna.

Po wprowadzeniu ustawień i zamocowaniu odpowiedniego adaptera (patrz poniżej), można zacząć pracę. Upewnij się czy akumulator jest całkowicie naładowany, i że masz ze sobą zapasowy.

Za pomocą lustrzanki oraz bezlusterkowca można fotografować bez obiektywu, w ognisku głównym teleskopu. W przypadku teleskopu o ogniskowej 1000mm, możesz fotografować z ogniskową 1000mm. Twój teleskop staje się superteleobiektywem.

Po zdjęciu obiektywu aparatu, zamocuj w bagnecie aparatu pierścień T2. Ponieważ każdy aparat ma swój własny system mocowania, dla niemal każdego aparatu istnieje również odpowiedni pierścień T2. Z drugiej strony pierścienia znajduje się gwint T2. W ten gwint wkręca się tuleję okularową 1,25" lub 2" lub łączy ją bezpośrednio z wyciągiem okularowym. Od strony aparatu masz odpowiedni gwint, a od strony wyciągu okularowego adapter.

Do fotografii planetarnej za pomocą lustrzanki lub bezlusterkowca służy projekcja okularowa. Istnieją specjalne adaptery w postaci długiej tulei, do której można wsunąć okular. Powiększony obraz z okularu rzucany jest na matrycę aparatu. Skalę obrazu można tu regulować ogniskową okularu. W zasadzie nie uzyskasz dużo lepszych wyników, niż w przypadku aparatu kompaktowego. W tym kontekście należy sprawdzić, czy wyciąg okularowy ma wystarczającą nośność, by zapewnić stabilność aparatu i akcesoriów.

Aby zamocować aparat DSLR lub DSLM na teleskopie, istnieją najróżniesze rozwiązania adaptacyjne w zależności od teleskopu, aparatu i fotografowanego obiektu. W każdym przypadku wymagany jest pierścień T2:
Pierścienie T2 i adaptery bagnetowe

Do prostych teleskopów dla początkujących, jak np. Newton 114/900, pasuje soczewka Barlowa z gwintem T2. W tych instrumentach, bez Barlowa nie ma dostępu do ogniska głównego.
Soczewka Barlowa ASToptics z gwintem T2
Soczewka Barlowa Vixen z gwintem T2

Do wszystkich innych teleskopów ze złączem 1,25 cala pasują te
Adaptery projekcyjne 1,25 cala

W przypadku teleskopów ze złączem 2 cale należy użyć również adaptera 2-calowego:
Adapter projekcyjny 2 cale ze złączem T2

Warto najpierw namierzyć obiekt za pomocą okularu długoogniskowego, a następnie zamocować aparat. Szukany obiekt nie będzie tak dobrze widoczny w wizjerze aparatu, jak w okularze. Idealne ustawienie ostrości również jest stosunkowo trudne, zwłaszcza że większość obiektów ma niską jasność.

Aby trafić z ostrością, dobrze jest najpierw wycelować w Księżyc lub w bardzo jasną gwiazdę, która jest dobrze widoczna na ekranie LCD – nie za słabą, ale i nie za jasną. Ponieważ w tym momencie trudno jest ocenić, czy ostrość jest idealna, warto wykonać próbne ekspozycje o czasach około 10 do 15 sekund. Przy tych czasach na zdjęciu widać już wystarczająco dużo gwiazd. Teraz wystarczy powiększyć obraz (cyfrowo). Jeśli gwiazda jest punktem, trafiłeś w optymalną ostrość. Jeśli nie trafiłeś, gwiazda będzie małym krążkiem. Należy próbować tak długo, aż będziesz miał pewność, że "pasuje". Teraz możesz odważyć się na dłuższe czasy naświetlania.

Jeśli chodzi o precyzję prowadzenia montażu, niezależnie od dokładności ustawienia zmotoryzowanego montażu paralaktycznego, bez kontroli śledzenia będzie można wykonywać tylko krótkie ekspozycje, do około 20 sekund, ponieważ żaden montaż nie prowadzi w pełni dokładnie przez dłuższy czas. Konieczne jest zastosowanie kontroli śledzenia (guidingu) – ręcznej lub automatycznej!

Zrobiłeś krótkie ekspozycje, może nawet całą serię, zestackowałeś je i poddałeś obróbce na komputerze. Udało Ci się uzyskać piękne zdjęcia z punktowymi gwiazdkami.

Gratulacje! Ale być może masz w planach dłuższe ekspozycje, by fotografować słabsze obiekty. Jednak bez kontroli śledzenia gwiazdy nie będą już na zdjęciu punktami, a kreskami, ponieważ nie masz wpływu na dokładność pracy montażu.

Rozwiązaniem jest prowadzenie teleskopu, tzw. "guiding". Mówiąc prostym językiem, pomagasz swojemu montażowi w dokładnym śledzeniu. Musisz niejako spojrzeć montażowi "przez ramię", sprawdzając jego dokładność pracy przy pomocy drugiej optyki kontrolnej.

Potrzebujesz do tego małego refraktora długoogniskowego, zamocowanego możliwie równolegle do tuby optycznej teleskopu głównego. W refraktorze możesz wykorzystać okular z krzyżem nitek, kóry pozwoli kontrolować śledzenie. W razie potrzeby możesz wprowadzać ręczne korekty, używając do tego sterownika zmotoryzowanego prowadzenia.

Ważne, by najpierw ustalić kierunek rektascensji w okularze. Aby to zrobić, użyj obu przycisków kierunkowych w osi rektascensji (osi godzinowej) i obserwuj, jak przesuwa się gwiazda. Następnie obróć okular z krzyżem nitek w wyciągu okularowym tak, by nitka wyznaczała ten sam kierunek (wschód-zachód).  Daje to dobrą orientację i wiesz, którego przycisku użyć w przypadku odchylki ruchu gwiazdy śledzenia. Reakcja powinna być natychmiastowa, by odchyłek nie było widać na zdjęciach. Dobrze jest nieco rozogniskować obraz gwiazdy, by wydawała się większa.

Jedną z opcji mocowania lunety guidującej są zwykłe obejmy. Jeszcze lepsze są specjalne obejmy do guidingu, ponieważ dzięki nim możesz dokładniej ustawić lunetę guidującą i nieco ją wyregulować, jeśli w polu widzenia nie widać odpowiedniej gwiazdy śledzenia.

Podczas śledzenia trudno jest jednocześnie oko na czas ekspozycji. Timer smartfona pomoże w akustycznym poinformowaniu Cię o konieczności zakończenia naświetlania.

Kontrolę nad śledzeniem możesz przejąć też w zupełnie inny sposób. Nie potrzebujesz lunety guidującej, a tym samym dodatkowego obciążenia dla montażu, a jedynie tak zwanego guidera Off-Axis (pozaosiowego). Jest to element mocowany pomiędzy wyciągiem okularowym a aparatem. Małe lusterko pochylone pod kątem 45° kieruje nieco światła do drugiego wyjścia okularowego, w którym znajduje się okular z krzyżem nitek. Jednak wybierając taki sposób guidingu, zawsze potrzebujesz jasnej gwiazdy znajdującej się w bezpośrednim sąsiedztwie fotografowanego obiektu.

Luneta guidująca mocowana jest za pomocą obejm do guidingu lub zacisków. Ponieważ istnieje wiele różnych rodzajów teleskopów, dostępny jest tu szeroki wybór. W indywidualnych przypadkach zapraszamy do kontaktu telefonicznego.

Okulary z krzyżem nitek oraz lunety guidujące w naszej ofercie
Obejmy do guidingu

Ręczna kontrola śledzenia za pomocą okularu z krzyżem nitek wyszła w ostatnich latach z mody. Obecnie standardem jest bardziej niezawodny autoguiding. Nasze porady dotyczące tego zagadnienia znajdziesz tutaj:

Astrofotografia: autoguiding teleskopu (PDF)

Za pomocą wcześniej opisanych aparatów możliwe jest wykonywanie pojedynczych zdjęć. W przypadku np. Słońca, Księżyca i planet jesteś zdany na daną chwilę. Jeśli występują duże turbulencje powietrza, zdjęcie również będzie nieostre i pozbawione szczegółów. Aby uzyskać w miarę ostre ujęcia, należy uzbroić się w cierpliwość.

Fotografia za pomocą webcama czy kamery astronomicznej wykorzystuje zupełnie inną technikę. Ta metoda - znana jako lucky imaging - nie tylko zrewolucjonizowała w ostatnich latach fotografię planetarną: pozwala ona również fotografować obiekty głębokiego nieba za pomocą wysokoczułych kamer CCD lub CMOS. W przeciwieństwie do "zwykłych" kamer, webcam daje możliwość tworzenia całych serii nagrań. Dzięki wysokiej czułości i krótkim czasom naświetlania możesz w krótkim czasie przechwycić setki zdjęć planety. Zalecana jest częstotliwość 30-100 klatek na sekundę (ang. frames per second, fps). Najważniejsze, że nie jesteś zależny od momentów dobrego seeingu. Po rozpoczęciu wykonywania serii zdjęć, warunki seeingowe będą się zmieniać od dobrych po złe. Dzięki specjalnemu oprogramowaniu można dokonać automatycznej oceny i selekcji "dobrych" zdjęć (klatek), które następnie są sumowane w celu utworzenia obrazu wynikowego. "Złe" zdjęcia nie są nawet brane pod uwagę. W ten sposób uzyskasz ostry obraz.

Poprzez dalszą obróbkę obrazu z odpowiednimi filtrami, możliwe jest uzyskanie naprawdę ostrego zdjęcia z przeciętnie dobrych klatek. Jednak webcam czy astrokamera nie mają wbudowanego ekranu, więc przy teleskopie zawsze konieczny jest komputer PC lub laptop, z którym połączona jest kamera, np. za pomocą kabla USB. Czasy ekspozycji ustawia się w odpowiednim oprogramowaniu na komputerze. Na ekranie widać podgląd obrazu na żywo, który często jest dość nieostry. Po precyzyjnym ustawieniu ostrości możesz rozpocząć rejestrowanie obrazu.

W zależności od ogniskowej teleskopu, na ekranie zobaczysz większy lub mniejszy obraz planety. Z reguły nominalna ogniskowa teleskopu nie wystarcza do sfotografowania planety w zadowalającej skali. Dlatego zwykle stosuje się soczewki Barlowa, które wydłużają ogniskową 2-, 3-, a nawet 5-krotnie, do kilku metrów. Jednak wraz ze wzrostem efektywnej ogniskowej, maleje pole obrazu, co wymaga większej dokładności podczas ustawiania planety. Po wyśrodkowaniu planety w polu widzenia okularu, należy skorzystać z soczewki Barlowa i dokładnie wyśrodkować planetę. Teraz możesz podłączyć kamerę z soczewką Barlowa. Patrząc na ekran powinieneś widzieć na nim tarczkę planety, która nie jest jeszcze ostra. Dlatego najpierw będzie to blada plamka. Teraz należy precyzyjnie wyostrzyć obraz. Tarczka stanie się mniejsza. Reguluj ostrość do momentu, aż stwierdzisz, że planeta jest ostra. Optymalną pomocą do regulacji ostrości jest motofokuser. Nie trzeba dotykać teleskopu i obraz planety nie będzie się kołysać. Dzięki pilotowi śledzenia możesz ustawić planetę na środku podglądu na żywo. Należy to zrobić z bardzo małą prędkością przesuwu. Po wprowadzeniu niezbędnych ustawień w programie do rejestracji, można zacząć nagrywanie. Często można nagrywać filmy o długości kilku minut i zapisać je jako plik filmowy.

W tym kontekście należy zrócić uwagę na jeden fakt: jeśli na drodze wiązki światła znadują się soczewki, zaleca się zastosowanie filtra blokującego podczerwień. Zapewnia to ostry, niezakłócony obraz planety w widzialnym zakresie widma. Powodem tego jest fakt, że soczewki są optymalnie skorygowane tylko dla widzialnej części światła, najlepiej przy 550nm w zakresie zielonym. Jednak przy zastosowaniu chipa CCD lub CMOS, obrazowane jest również niewidzialne, a zatem nie zogniskowane światło, ponieważ chip jest czuły także w tym zakresie.

Sensowny wybór soczewki Barlowa zależy od rozdzielczości kamery. Istotne jest tutaj kryterium Nyquista, zgodnie z którym na jednostkę struktury rozdzielczej powinny przypadać 2 piksele. Z przybliżonego wzoru możesz obliczyć odpowiednią światłosiłę i dobrać odpowiedni Barlow. Zasada mówi:

Optymalna światłosiła = rozmiar piksela w mikrometrach x 5

Przykład:

Mamy Newtona f/5 i kamerę o rozmiarze piksela 3µ. W tym przypadku:

15 = 3 x 5

Optymalna światłosiła to f/15. W Newtonie f/5 osiągniemy ją z Barlowem 3x.

Dobre webcamy astro kosztują, w zależności od wielkości chipa, od 200 do 500 euro. Tu znajdziesz szeroki wybór:
Astrokamery w naszej ofercie

Jako soczewkę Barlowa często używane są czterosoczewkowe modele apochromatyczne, takie jak Omegon Premium. Dobrą renomą cieszą się również soczewki Barlowa TeleVue i Vixen, a w dolnym segmencie dokręcana soczewka Barlowa Hyperion:
Soczewki Barlowa w naszej ofercie

Jasne planety często widoczne są także nisko nad horyzontem ale ich obraz jest nieostry. Jest to konsekwencją dłuższej drogi promieni światła przez warstwy atmosfery ziemskiej. Dodatkowo, refrakcja atmosferyczna powoduje powstawanie nieestetycznych kolorowych obwódek. To załamanie światła w atmosferze można skorygować za pomocą korektora dyspersji atmosferycznej (Atmospheric Dispersion Corrector lub ADC): dwa obracane względem siebie pryzmaty wytwarzają swoje własne zniekształcenia obrazu, które są przeciwne do dyspersji atmosferycznej, kompensując ją.

Aby ADC funkcjonował optymalnie, światłosiła teleskopu powinna być mniejsza niż f/10. W przypadku teleskopów Schmidta-Cassegraina to normalne, ale w przypadku innych układów optycznych przydatne może być skorzystanie z soczewki Barlowa. Aby można było wyostrzyć obraz także w teleskopach Newtona, zalecane jest umieszczenie soczewki Barlowa przed ADC.

ADC w naszej ofercie
Więcej informacji na blogu

Jeśli zrobiłeś kilka pojedynczych zdjęć lub nagrałeś film z krótkimi czasami naświetlania, istnieje możliwość późniejszego złożenia pojedynczych obrazów na komputerze (ang. stackowanie). Redukuje to szumy obrazu i uwydatnia obiekty. Za pomocą odpowiednich programów, np. Registax, Giotto, czy Photoshop można stackować obrazy i poddawać je dalszej obróbce. Więcej informacji na ten temat znajdzesz tutaj.