Księżyc na celowniku

Nasz kosmiczny towarzysz jest duży i jasny, co daje dobre warunki do wspaniałych zdjęć. Jest jednak kilka rzeczy, o których trzeba pamiętać. Oto one.

Księżyc może być dla miłośników astronomii fascynującym i efektownym obiektem na początku przygody z astrofotografią. Dzięki nowoczesnej technice można robic zdjęcia o jakości, której jeszcze 20 lat temu nie byli w stanie osiągnąć nawet profesjonalni astronomowie.

Przy wyborze kamery do fotografowania Księżyca ważne jest, aby mogła ona rejestrować wiele setek lub tysięcy klatek w formie filmu. Sprawdzą się tu więc niechłodzone i tanie monochromatyczne kamery CCD. Podczas gdy do wykonania przeglądowych zdjęć całej tarczy Księżyca (w zależności od rozmiaru chipa) wystarczy ogniskowa teleskopu rzędu 500mm, do fotografowania szczegółów księżycowych, takich jak morza, obszary usiane kraterami, czy pojedyncze kratery, wymagane są znacznie dłuższe ogniskowe: często stosuje się tu ogniskowe od 2500mm do 10000mm.

Teleskopy Schmidta-Cassegraina sprawdzają się w fotografii księżycowej dzięki poręcznej kombinacji ogniskowej i światłosiły. Zestaw teleskop-kamera powinien być także osadzony na stabilnym montażu kompensującym efekt obrotu Ziemi wokół własnej osi.

Fotografowanie poszczególnych faz Księżyca w całym cyklu od nowiu do nowiu wymaga – oprócz chęci wstawania wcześnie rano by uchwycić wąski sierp "starego" Księżyca – jedynie teleskopu o ogniskowej do około 500mm, by móc objąć cały Księżyc na małym chipie kamery CCD.

Patrząc na powierzchnię Księżyca przez teleobiektyw lub teleskop, od razu zauważamy różne formacje: charakterystyczne dla powierzchni Księżyca są tak zwane morza (mare), które powstały w wyniku rozlania się lawy po potężnych uderzeniach meteorytów. Dokumentowanie mórz w róznych warunkach oświetleniowych przez cały miesiąc to fascynujące wyzwanie dla astrofotografów – na samej tylko zwróconej ku Ziemi stronie Księżyca znajduje się ponad 30 000 kraterów o średnicy większej niż jeden kilometr.

Księżyc należy fotografować gdy jest możliwie wysoko nad horyzontem, by ograniczyć negatywny wpływ zamgleń przy widnokręgu. Właściwy czas ekspozycji zależy od kilku czynników, takich jak apertura teleskopu, zastosowana ogniskowa, czułość chipa kamery i oczywiście lokalnych warunków. Jednak czasy ekspozycji zawsze mieszczą się w zakresie ułamków sekundy i można je łatwo kontrolować za pomocą funkcji histogramu: "Góra" wykresu histogramu nie może z żadnej strony wychodzić czy być ścięta. W zależności od warunków należy wykonać kilkaset lub kilka tysięcy klatek i zapisać je w jak najwyższej jakości jako sekwencję filmową.

Fotografowanie Księżyca - lista kontrolna

• Przed rozpoczęciem nocnej sesji obserwacyjnej wystawić teleskop na zewnątrz, by się schłodził.

• Wybrać miejsce obserwacji z dala od obszarów zamieszkanych, by zredukować negatywne skutki promieniowania cieplnego.

• Rozstawić montaż i zorientować go z grubsza na biegun nieba.

• Zamocować teleskop i kamerę.

• Wyważyć montaż.

• Podłączyć kamerę i notebooka do źródła zasilania i podłączyć kamerę do notebooka.

• Uruchomić oprogramowanie do rejestracji obrazu na notebooku, ustawić folder i parametry wykonywanych ujęć.

• Uruchomić napęd montażu.

• Starannie ustawić ostrość w kamerze.

• Ustawić czas naświetlania (na podstawie histogramu).

• Wykonać serię/serie zdjęć.

Później, podczas cyfrowej obróbki zdjęć, najostrzejsze klatki łączone są w obraz sumaryczny. W ten sposób można nie tylko wykluczyć ze zdjęcia wpływ seeingu, ale również zminimalizować wpływ szumów kamery. To, jaki format danych zostanie wybrany, zależy w dużej mierze od wykorzystanego oprogramowania. Sprawdza się tu format SER, obsługiwany na przykład przez oprogramowanie Lucam-Recorder autorstwa Heiko Wilkensa, Genika Astro firmy AiryLab, czy FireCapture autorstwa Torstena Edelmanna.

Do obróbki zdjęć dostępne są różne programy: w astrofotografii księżycowej bardzo dobrze sprawdza się na przykład darmowe oprogramowanie Autostakkert!2. Program jest bardzo przejrzysty i zrozumiały: z jego pomocą bardzo szybko stworzysz efektowne zdjęcia Księżyca!

Autor: Ullrich Dittler / Licencja: Oculum-Verlag GmbH