Herkules

W charakterystycznym czworoboku Herkulesa kryje się prawdziwa perełka: Messier 13, najpiękniejsza gromada kulista nieba północnego.

Mitologia grecka pełna jest bohaterskich postaci i ich przygód: jest tam Perseusz, Odyseusz, czy Tezeusz. Najsłynniejszym i najsilniejszym bohaterem jest jednak bez wątpienia Herkules. Był nieślubnym dzieckiem poczętym przez Zeusa, ojca bogów, ze śmiertelniczką Alkmeną. Wywołało to wściekłą zazdrość Hery, żony Zeusa, która przez całe życie ścigała Herkulesa.

Obawiając się zemsty Hery, matka Herkulesa porzuciła go zaraz po jego narodzinach. Opiekuńcza bogini Atena zabrała jednak niemowlę na Olimp, zaniosła je do śpiącej Hery i położyła przy jej piersi. Herkules tak mocno przyssał się do jej piersi, że matka bogów obudziła się i odepchnęła podrzucone dziecko, a jej mleko rozlało się po całym niebie. W ten sposób, dzięki mleku Hery, Herkules nie tylko stał się nieśmiertelny, ale w pewnej części nieświadomie przyczynił się do powstania Drogi Mlecznej. Kiedy Herkules wrócił do swojej matki, Hera wysłała za nim dwa węże, ale niemowlę oba chwyciło i udusiło.

Herkules – lub po grecku Herakles – był najbardziej znany ze swoich dwunastu legendarnych czynów, zwanych pracami. W swojej jedenastej pracy półbóg musiał wykraść złote jabłka z cudownego drzewa strzeżonego przez smoka. Podstępem namówił tytana Atlasa, który nosił na swoich barkach sferę niebieską, aby przyniósł mu jabłka. W zamian za to, Herkules zgodził się podtrzymać sferę niebieską, i tak, najsilniejszy człowiek jest obecnie przedstawiany nie tylko jako gwiazdozbiór, ale również sam - choć na krótko - dźwigał niebo na swoich barkach.

O ile sam Herkules i jego dokonania są sławne, o tyle jego gwiazdozbiór jest niepozorny. To stosunkowo rozległa konstelacja, ale dla obserwatorów największy bohater wyróżnia się jedynie swoja małą figurą geometryczną. Cztery jasne gwiazd tworzą nieco ukośny, charakterystyczny gwiezdny czworokąt, leżący dokładnie na linii łączącej gwiazdy Arktur i Wega.

Czworokąt Herkulesa jest również domem dla najpiękniejszej gromady kulistej półkuli północnej: M13. Przy jasności 5,8 magnitudo można ją już dostrzec gołym okiem, w lornetce widać mglistą plamkę o średnicy sześciu minut łuku – wspólne światło dziesiątek tysięcy starych olbrzymów gwiezdnych. Przez teleskop 100mm można już dostrzec pierwsze pojedyncze gwiazdy, a przy jeszcze większej aperturze i wyższym powiększeniu można podziwiać imponujący splendor tej gromady. Inne gromady kuliste w Herkulesie to M92 i NGC 6229.

Autor: Nico Schmidt / Licencja: Oculum-Verlag GmbH