Perseusz

Popularny sierpniowy "deszcz spadających gwiazd", gromada podwójna h & chi, oraz słynna gwiazda zmienna Algol.

Na rozleglym obszarze nieba pomiędzy Andromedą, Woźnicą i "W" Kasjopei znajduje się gwiezdna figura przypominająca odwróconą literę Y – gwiazdozbiór Perseusza. Związana jest z nim jedna z najbardziej znanych legend mitologii greckiej: w dalekiej Etiopii piękna Andromeda, córka pary królewskiej Cefeusza i Kasjopei, miała zostać zożona w ofierze potworowi morskiemu z powodu próżności swojej matki. Jednak została uratowana przez Perseusza, który wydobył z worka odciętą głowę Meduzy.

Meduza była straszną kreaturą o świecących oczach, długich kłach, łuskowatej skórze i z wężami zamiast włosów. Na jej widok wszystkie żywe istoty zamieniały się w kamień. Jednak Perseusz wykorzystał obraz odbity od swojej lśniącej tarczy i ściął głowę Meduzie. Za pomocą jej ściętej głowy zamienił potwora morskiego w kamień i zatopił go w morzu. Wszystkie postaci tego mitycznego kręgu można dostrzec na jesiennym niebie: Perseusza i Andromedę, Cefeusza i Kasjopeję, potwora morskiego Ketosa (gwiazdozbiór Wieloryba), a nawet latającego konia, Pegaza, zrodzonego z krwi zabitej Meduzy.

Również wśród gwiazd bohater Perseusz przedstawiony jest z odciętą głową Meduzy. Symbolizuje ją jasna gwiazda β Per, którą arabscy obserwatorzy nazywali Ras al-Ghul (Głowa Demona), a która w ciągu wieków i tysiącleci stała się Algolem. Około roku 1670 odkryto, że jasność tej gwiazdy nie jest stała. Ponad 100 lat po odkryciu zmienności Algola, przyjaciele z dzieciństwa Edward Pigott i głuchoniemy John Goodricke obserwowali ją przez długi czas ustalając okres jej zmienności na około trzy dni. Obaj miłośnicy astronomii uznali, że regularne spadki jasności "Diabelskiej Gwiazdy" mogą być spowodowane przez obecność orbitującego ciała niebieskiego, np. planety, które jest dwukrotnie mniejsze od samej gwiazdy. Jednak później okazało się, że jest to układ zaćmieniowy, w którym zakrywają się nawzajem dwie gwiazdy.

Gwiazdozbiór ten znany jest również z mediów, ponieważ znajduje się w nim radiant roju meteorów, który swoje maksimum osiąga co roku około 12 sierpnia: Perseidów. Rój ten nazywany jest również Łzami świętego Wawrzyńca.

Perełką głębokiego nieba jest tu niewątpliwie Gromada Podwójna h i χ Per, często nazywana po prostu "Ha i Chi". Widoczna jest już gołym okiem jako wydłużona mgiełka i stanowi wspaniały cel szczególnie dla obserwatorów lornetkowych. Najstarszy opis tego obiektu znajduje się w kronice ze starożytnych Chin. Ponad 4100 lat temu był on postrzegany jako znak ostrzegawczy, ponieważ podwójna gromada gwiazd reprezentowała nadwornych astronomó Hi i Ho, którzy zostali skazani na śmierć przez cesarza za to, że nie poinformowali o zaćmieniu Słońca. Innymi celami wartymi odwiedzenia są gromada otwarta M34, oraz mgławica planetarna M76.

Stosunkowo mało znana jest gromada otwarta Melotte 20, którą ze względu na jej rozmiary wynoszące trzy stopnie, najlepiej obserwować gołym okiem lub przez instrumenty o szerokim polu widzenia. Większość jej gwiazd leży na południe od gwiazdy głównej, α Per. Gwiazdozbiór znany jest także ze swoich galaktyk (NGC 1023), a także gromady galaktyk Perseusza (Abell 426), które jednak leżą w zasięgu teleskopów o aperturze co najmniej średniej.

Autor: Nico Schmidt / Licencja: Oculum-Verlag GmbH