Galaktyka spiralna NGC 772

Dwukrotnie większa od naszej Drogi Mlecznej, w interakcji ze swoją towarzyszką, ta spiralna w Baranie zachęca do odwiedzin przez teleskop.

Na jesiennym niebie, na zachód od wyraźnego gwiazdozbioru Pegaza (Kwadrat Jesienny), znajduje się mały gwiazdozbiór Barana (Aries). Jego jaśniejsze gwiazdy, α (Hamal), β (Sheratan), są od siebie oddalone o 6° i wraz ze słabszą gwiazdą podwójną γ (Mesarthim) tworzą zakrzywioną linię. Między rokiem 2000 p.n.e. a rokiem 100 n.e. Hamal wyznaczał punkt równonocy wiosennej. Od tego czasu, ze względu na ruch precesyjny osi ziemskiej, ten tak zwany "punkt Barana" przesunął się do gwiazdozbipru Ryb. Baran jest również jednym z dwunastu starożytnych gwiazdozbiorów zodiaku i ze względu na przechodzącą przez niego ekliptykę wielokrotnie odwiedzają go obiekty Układu Słonecznego. Choć ten gwiazdozbiór nie zawiera żadnych obiektów Messiera, to leży w nim niewielka liczba ciekawych obiektów głębokiego nieba. Jednym z nich jest galaktyka spiralna NGC 772.

NGC 772 została odkryta 29 listopada 1785 roku przez niemiecko-angielskiego astronoma Friedricha Wilhelma Herschela. Jej odległość wynosi około 115 milionów lat świetlnych, a jasność pozorna 10,3mag. Ma średnicę około 240000 lat świetlnych, a na naszym niebie ma rozmiary kątowe około 7,4'×4,9'. Oznacza to, że ta galaktyka jest niemal dwukrotnie większa od naszej Drogi Mlecznej.

Zgrubny kształt galaktyki jest owalny. Ma ona jednak dominujące ramię spiralne z jasnymi regionami gwiazdotwórczymi, które jest zdeformowane przez interakcję ze swoją najjaśniejszą galaktyczną sąsiadką NGC 770, co nadaje ogólne wrażenie kształtu apostrofu. NGC 770 została odkryta 3 listopada 1855 roku przez asystenta Lorda Rosse'a, R. J. Mitchella, za pomocą teleskopu Lewiatan i leży 3,5' od  NGC 772, co daje w rzeczywistości odległość 108000 lat świetlnych. Obie galaktyki wspólnie figurują w "Atlas of Peculiar Galaxies" (Atlas Osobliwych Galaktyk) pod numerem Arp 78.

Aby namierzyć NGC 772, najlepiej wycelować w gwiazdę γ Ari, która leży jedynie około 2,8° na zachód od galaktyki. Ponieważ jasność NGC 772 można porównać z najsłabszymi galktykami Messiera (M91/M98), nie jest to obiekt łatwy do obserwacji przez małą lornetkę. Lepiej sprawdzi się tu teleleskop o aperturze co najmniej 10cm. W nim galaktyka widoczna jest jako owalna mglista plamka o asymetrycznym (nieregularnym) kształcie. Teleskopy o aperturze od 20cm i powiększeniu 120-krotnym pokazują asymetryczne centrum galaktyki. Małe, jasne i niemal gwiazdowe.

Po północno-zachodniej stronie halo widoczna jest nasada dominującego ramienia spiralnego, a metodą zerkania można dostrzec leżącą na południe galaktykę towarzyszącą, NGC 770. Jeszcze większe teleskopy o aperturze od 40cm rozdzielają ramię spiralne na kilka segmentów.

Autor: Michael Feiler / Licencja: Oculum-Verlag GmbH