Gromady gwiazd wszelkiej maści

Wielki Pies, w naszych szerokościach geograficznych trzymający się blisko horyzontu, kryje między swoimi "łapami" bezimienny układ gwiazd i gromadę gwiazd Collinder.

W pogodne noce zimowe, najjaśniejsza gwiazda naszego nocnego nieba, Syriusz, wyznacza południowy kraniec Sześciokąta Zimowego. A jeśli pozwala na to przejrzystość nieba przy horyzoncie, warto skorzystać z tej okazji i wybrać się na wycieczkę po najbardziej na południe wysuniętych zakątkach gwiazdozbioru Wielkiego Psa.

Przesuwając się od Syriusza niemal dokładnie na wschód, po około 7,5° trafimy na gromadę otwartą NGC 2360. Jeśli masz problem z jej namierzeniem, możesz wykorzystać do pomocy γ CMa, ponieważ leży ona w odległości zaledwie nieco ponad 3°. Do szacowania odległości bardzo przydaje się znajomość średnicy pola widzenia używanej lornetki.

Gdy już dotrzesz do jedynej gromady NGC na trasie naszej wycieczki, zobaczysz dość jasną mgiełkę, która w zależności od jakości nieba i użytej optyki może pokazywać pewną ziarnistość.

Jeszcze łatwiejsza do namierzenia jest najjaśniejsza i najbardziej znana gromada w Wielkim Psie, leżąca 4° na południe od Syriusza, Messier 41. Pod dobrym niebem wydaje się całkowicie rozdzielona na pojedyncze gwiazdki i ma rozmiar Księżyca w pełni. Pojedyncze gwiazdy zdają się łączyć w grupki i łańcuszki.

Jeśli warunki pozwalają przedrzeć się jeszcze dalej na południe aż do "psich łap" w okolicach ε oraz η CMa, czy nawet masz możliwość obserwacji z bardziej południowych szerokości geograficznych, zdecydowanie warto rzucić okiem na gromadę Collinder 140. Ta gromada leży 2,5° na południe od η CMa i jest wydłużonym obiektem, którego 7–8 najjaśniejszych gwiazd przypomna rybę lub kijankę.

Prawdopodobnie nie będący obiektem w sensie fizycznym, piękny półkolisty układ z mniej więcej ośmiu gwiazd o jasnościach od 4 do 6 magnitudo leży około 1,5° na wschód od gwiazdy Wezen, czyli δ CMa. Przypomina on nadmuchiwane skrzydło kitesurferów. Z moich poszukiwań wynika, że ten układ nie ma jeszcze nazwy w żadnym z katalogów – może więc "Powerkite Wezena"?

Idąc od Wezena w kierunku Adhary, czyli ε CMa, po 2° trafimy na σ CMa. Przez lornetkę można dostrzec wokół niej z przesunięciem nieco na zachód skupisko około dziewięciu gwiazd o jasnościach między 7 a 9 magnitudo, na obszarze o wielkości niemal Księżyca w pełni, skatalogowane jako układ gwiazd A/J 0700.4-2746. W wyższych powiększeniach niezbyt rzucający się w oczy, w lornetce wyraźnie sugerujący obecność gromady gwiazd.

Autor: Kay Hempel / Licencja: Oculum-Verlag GmbH