Niesforny Baran

Niebieski kij golfowy i kilka ciekawych gwiazd podwójnych dla lornetek w okolicach gwiazdozbioru Barana.

Rzut oka do poradnika obserwacyjnego i dochodzimy do wniosku, że w Baranie nie ma żadnych wyraźnych obiektów głębokiego nieba. Ale zamiast od razu biec do rzekomo "bogatszych" gwiazdozbiorów,  dlaczego nie chwycić niezobowiązująco w dłonie lornetki i sprawdzić, czy nie znajdziemy czegoś ciekawego?

Z dwiema najjaśniejszymi gwiazdami Barana, Hamalem (α Ari) i Scheratanem (β Ari), gwiazda λ Ari o jasności 5mag tworzy niemal równoboczny trójkąt, przy czym ta ostatnia leży około 2° na zachód od Hamala. Już w trzymanej w dłoniach lornetce 10x50 można ją z łatwością rozdzielić, a słabszy składnik 6,6mag leży 37" na północny wschód od składnika głównego.

Druga gwiazda podwójna "do zrobienia" w Baranie, 30 Ari, jest nieporównywalnie trudniejsza. Jak już wypatrzysz gwiazdę leżącą jakieś 7° na wschód od Hamala, to prawdopodobnie początkowo nie uda Ci się rozdzielić jej składników  6,5mag i 7mag. Jednak, jak często tu zalecamy, statyw pomoże w pełni wykorzystać możliwości optyki lornetki. Wtedy, na zachód od głównego składnika, pojawi się drugi, w odległości 39".

Jeśli powędrujemy lornetką nieco dalej, natkniemy się na skupisko gwiazd 6° leżącą na północ od Scheratana. Rzut oka do dobrego atlasu głębokiego nieba ujawni, że jest to asteryzm Collinder 21, a więc nie obiekt w sensie fizycznym. Ponadto, widać że gwiazdozbiór Trójkąta wdziera się tu od północy, i Cr 21 nie leży już w granicach Barana.

Tak czy owak, w dobrych warunkach można rozpoznać w lornetce cztery gwiazdy tworzące półokrąg. W krajach anglojęzycznych, Cr 21 znana jest również jako "putter cluster", ponieważ przypomina główkę kija golfowego, którego szaft tworzy długi łańcuszek gwiazd ciągnący się na północny wschód.

Zainspirowani gromadką Collinder 21 powłóczmy się nieco po okolicy w poszukiwaniu innych asteryzmów. Może przy odrobinie wyobraźni uda nam sie "odkryć" gwiezdny łańcuszek czy inne figury? Sam trafiłem na ciekawy łańcuszek trzech czy czterech par gwiazd około 4° na zachód od Scheratana. Leżą one w orientacji północ-południe na długości jedynie 1,5°. Trzy najjaśniejsze parki składają się z gwiazd o jasności pomiędzy 6,6mag a 8,3mag i są oddalone od siebie o około 12'.

Czwarta parka, tuż pod wysuniętą najbardziej na północ, nieco odstaje: obie gwiazdy dzieli zaledwie 8', a przy jasności 10,2mag i 10,6mag widoczne są jedynie w dobrych warunkach lub przez lornertki o większej aperturze.

Autor: Kay Hempel / Licencja: Oculum-Verlag GmbH