Duża różnorodność oferty i innowacyjność
Własne projektowanie oraz produkcja urządzeń optycznych
Magazyn > Praktyka > Obserwacje > Lornetkowe wędrówki > Wokół dyszla Wielkiego Wozu
Praktyka

Wokół dyszla Wielkiego Wozu

Wir i Wiatraczek to jedne z najpiękniejszych galaktyk całego nieba – a pewien ciekawy obiekt Messiera do nich nie należy.

W naszych szerokościach geograficznych Wielki Wóz jest figurą okołobiegunową, jednak w pobliżu horyzontu słabsze obiekty znikają we mgle. Marcus Degenkolbe W naszych szerokościach geograficznych Wielki Wóz jest figurą okołobiegunową, jednak w pobliżu horyzontu słabsze obiekty znikają we mgle. Marcus Degenkolbe

Jednym z najłatwiejszych do namierzenia kształtów na gwiaździstym niebie jest Wielki Wóz, będący w rzeczywistości częścią gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy. W pobliżu jego dyszla można znaleźć kilka ciekawych obiektów lornetkowych.

Ogromne galaktyki

Dwie z najpiękniejszych wysp gwiezdnych leżą w niedaleko ostatnich gwiazd dyszla, Alkaida i Mizara. Galaktyka M101 tworzy z tymi gwiazdami trójkąt niemal równoboczny. Można do niej dotrzeć także od Mizara, poprzez wijący się łańcuch gwiazd o jasnościach od 4 do 7 magnitudo. Ważniejsze od wielkości optyki jest ciemne niebo i dobra adaptacja wzroku do ciemności, ponieważ M101 jest dość duża, ale niestety słaba. Pod dobrym niebem można dostrzec ją nawet przez małą lornetkę jako mgiełkę bez żadnych struktur, a w 10×50 ma ona ponad 10' średnicy i jest lekko owalna.

Drugi przystanek naszej wędrówki, M 51, leży zaledwie 3,5° na południowy zachód od Alkaida i wraz z trzema gwiazdami 7 magnitudo tworzy czworokąt. Galaktyka, która znajduje się już gwiazdozbiorze Psów Gończych, widoczna jest już, choć słabo, w mniejszych instrumentach, o ile wykorzystamy metodę zerkania, czyli patrzenia na obiekt nie wprost (bezpośrednio), a nieco z boku. W 10×50 wydaje się nieco owalna i o około połowę mniejsza od M101. W dobrych warunkach można dostrzec nawet dwa jądra galaktyczne, galaktyki głównej M51 i jej towarzyszki NGC 5195.

Namierzenie obiektów należących do tej wędrówki jest dość łatwe dzięki wyraźnym punktom startowym. J. Scholten Namierzenie obiektów należących do tej wędrówki jest dość łatwe dzięki wyraźnym punktom startowym. J. Scholten

Sławne fałszywki

Z pewnością najbardziej niezwykłym obiektem Messiera jest M40. Nawet sam Charles Messier widział w tym miejscu gwiazdę podwójną, ale mimo to umieścił ją w swoim katalogu obiektów mgławicowych. Łatwo ją znaleźć idąc od Megreza i gwiazdy 70 UMa. W lornetce widać dwie gwiazdki 9 magnitudo oddalone od siebie o 49". Ich rozdzielenie ułatwia wykorzystanie statywu, ale jest też możliwe podczas obserwacji "z ręki".

Jeszcze ciekawsza jest historia gwiazdy Sidus Ludoviciana o jasności 7,6 magnitudo. Leży ona pomiędzy Mizarem a Alkorem, i w roku 1722, ze względu na rzekomo zaobserwowany ruch własny, została uznana przez matematyka i astronoma z Giessen, Johanna Georga Liebknechta, za planetę. Widoczna jest w każdej lornetce nieco na południe od linii łączącej jej słynne sąsiadki.

Trudniejszy przeciwnik

Jedną z najsłabszych galaktyk Messiera jest M109. Leży ona jedynie 40' na południowy wschód od gwiazdy Phad, tworzącej kształt Wozu. Wymaga jednak dobrych warunków i pewnego doświadczenia obserwacyjnego. W średniej wielkości lornetce, np. 10×50, widoczna jest jako słaba, mała mgiełka.

Autor: Kay Hempel / Licencja: Oculum-Verlag GmbH